Strefa Wiedzy

Kolonoskopia to badanie endoskopowe, które wykonuje się w celach diagnostycznych chorób jelita grubego. Wziernikowanie dolnego odcinka przewodu pokarmowego pozwala na oglądanie wnętrza jelita za pomocą specjalnego aparatu - kolonoskopu. Jest to elastyczny cienki przewód zakończony kamerą, która przekazuje obraz na monitor, dzięki czemu lekarz może dokładnie obejrzeć błonę śluzową jelita oraz wykryć ewentualne nieprawidłowości. Jednak, by wynik był wiarygodny, konieczne jest odpowiednie przygotowanie pacjenta przed planowanym badaniem. Na co szczególnie zwrócić uwagę przygotowując się do badania, ile dni przed planowanym badaniem wprowadzić zmiany w codziennym jadłospisie, jak powinna wyglądać dieta na 3 dni przed badaniem, co można spożywać bezpośrednio przed badaniem kolonoskopii i na czym polega dieta po kolonoskopii? Jakie produkty są dozwolone, a czego nie jeść przed badaniem?

Wskazania do kolonoskopii

Kolonoskopia zalecana jest m.in. w przypadku:

• podejrzenia wrzodziejącego zapalenia jelita grubego,
• podejrzenia choroby Leśniowskiego-Crohna,
• podejrzenia nowotworu jelita grubego oraz we wczesnej diagnostyce u osób wysokiego ryzyka,
• zmian rytmu wypróżnień, jak przewlekła biegunka lub zaparcia,
• bólów brzucha o niewyjaśnionej przyczynie,
• krwawienia z odbytu,
• podejrzenia zaburzeń wchłaniania,
• niedokrwistości o niewyjaśnionej przyczynie,
• w ramach profilaktyki u osób po 50 r.ż.

Podczas badania możliwe jest pobranie wycinków do badania histopatologicznego, a nawet przeprowadzenie drobnych zabiegów, jak na przykład usunięcie polipów czy zatamowanie krwawienia.

Przygotowanie do badania

By prawidłowo przygotować się do badania konieczne jest dokładne oczyszczenie jelita grubego z resztek pokarmowych. Jest to bardzo ważne ze względu na prawidłowy przebieg badania i zmniejszenia ryzyka pojawienia się powikłań. Pacjent powinien stosować odpowiednią dietę już na tydzień przed kolonoskopią według ścisłych wytycznych otrzymanych od lekarza, aż do całkowitej rezygnacji z pokarmów i przyjmowania jedynie płynów i specjalnego preparatu przeczyszczającego w dniu badania.

7 dni przed planowaną kolonoskopią

Tydzień przed badaniem zalecana jest dieta lekkostrawna, która eliminuje produkty obciążające układ pokarmowy: smażone, tłuste i wzdymające. Po konsultacji z lekarzem, może być zlecone odstawienie preparatów żelaza. Alkohol również powinien zostać wyeliminowany.

3 dni przed kolonoskopią

Trzy dni przed kolonoskopią powinna być stosowana dieta bezresztkowa. Dieta ubogoresztkowa (z małą ilością błonnika pokarmowego) pomaga w przygotowaniu do kolonoskopii, ponieważ wyklucza produkty, które mogłyby zalegać w jelitach i utrudniać ich oczyszczenie.

Produkty zalecane to:

• białe pieczywo, bułki pszenne, białe tosty (bez dodatków ziaren),
• chude mięso (np. kurczak, indyk) i ryby - gotowane lub pieczone i duszone bez dodatku tłuszczu,
• chudy nabiał: jogurty naturalne, kefiry, maślanki, serki homogenizowane, biały ser (bez dodatków owocowych),
• zupy i buliony bez twardych warzyw, pestek i ziaren, marchew gotowana, ziemniaki (nie w mundurkach), 
• galaretki, kisiele, budynie, przeciery owocowe, musy, kompoty,
• biały makaron, biały ryż, kasza manna,
• jajka gotowane,
• napoje niegazowane.

Produkty ograniczane:

• surowe owoce i warzywa, szczególnie te, które zawierają pestki, np. maliny, truskawki, porzeczki, winogrona, kiwi, pomidory, ogórki,
• pieczywo pełnoziarniste, płatki owsiane, ryż brązowy, kasze,
• nasiona roślin strączkowych: groch, fasola, ciecierzyca,
• nasiona, orzechy, pestki, siemię lniane,
• czerwone mięso, tłuste wyroby mięsne,
• tłuste sery, serki topione, sery dojrzewające,
• słone przekąski, dania typu fast food,
• produkty o intensywnym czerwonym zabarwieniu, jak na przykład buraki, ponieważ mogą utrudnić ocenę śluzówki podczas badania,
• napoje gazowane.

Przykładowa dieta:

Śniadanie: biała bułka z masłem i jajkiem gotowanym;

Drugie śniadanie: serek homogenizowany z herbatnikami;

Obiad: gotowana pierś z kurczaka z puree ziemniaczanym i marchewką gotowaną na miękko;

Podwieczorek: chudy twarożek z odrobiną miodu;

Kolacja: zupa krem z pietruszki z dorszem gotowanym na parze.

2 dni przed kolonoskopią

2 dni przed badaniem zaleca się przejście na dietę półpłynną. Należy przyjmować 2 litry płynów w ciągu dnia, można jeść klarowne zupy i buliony, białe pieczywo, gotowane jaja czy chudy nabiał.

Przykładowy jadłospis:

Śniadanie: bułka pszenna z masłem i chudym twarogiem,

Drugie śniadanie: budyń z biszkoptami,

Obiad: pulpety z piersi kurczaka z białym makaronem, kompot,

Podwieczorek: galaretka cytrynowa,

Kolacja: klarowny bulion.

1 dzień przed badaniem

Na dzień przed kolonoskopią należy przejść na dietę płynną, aby całkowicie oczyścić jelito. W ramach śniadania można spożyć kisiel, a w ramach obiadu zupę krem lub czysty bulion, jednak po godzinie 15 zaleca się już przede wszystkim przyjmowanie płynów lub ewentualnie ssanie landrynek.

Dozwolone są:

• przezroczyste płyny, takie jak woda niegazowana, słaba herbata,
• rozwodniony sok jabłkowy lub winogronowy (bez miąższu),
• jasne galaretki (np. cytrynowa, agrestowa).

Przygotowanie jelit do badania obejmuje także przyjmowanie doustnych środków przeczyszczających w formie roztworów do picia, które należy przyjmować ściśle z zaleceniami lekarza prowadzącego.

W dniu badania

Przed kolonoskopią zwykle nie należy nic jeść ani pić, chyba że lekarz zaleci inaczej. Zazwyczaj już na 2 godziny przed badaniem, jeśli natomiast kolonoskopia odbywa się w znieczuleniu, to już 4 godziny przed badaniem należy zrezygnować z przyjmowania płynów.

A co jeść po kolonoskopii?

W pierwsze dni zalecany jest stopniowy powrót do codziennej zbilansowanej diety, mimo iż po stosowaniu diety płynnej przed kolonoskopią może pojawić się chęć na szybki powrót do ulubionych potraw. Należy jednak pamiętać, że kolonoskopia jest badaniem inwazyjnym, po którym mogą pojawić się przejściowe dolegliwości bólowe oraz podrażnienie śluzówki jelita. Dlatego w pierwszej dobie zalecana jest dieta lekkostrawna ze stopniowym wprowadzaniem kolejnych produktów, by nie podrażniać dodatkowo jelit. Mogą to być warzywa gotowane lub w formie zup, pieczywo pszenne, chude mięso gotowane, biszkopty, soki owocowe i soki warzywne, a także napoje z elektrolitami, w dalszym ciągu unikając potraw smażonych i tłustych.

Stosowanie się do zaleceń i oczyszczenie jelit przed kolonoskopią jest kluczowe do uzyskania dokładnych wyników diagnostycznych. Brak właściwego przygotowania może utrudnić lub nawet uniemożliwić badanie z koniecznością jego powtórzenia w późniejszym czasie.